“Świnka” – gra niegdyś w Polsce doskonale znana, opisana w 1831 przez Łukasza Gołębiowskiego.
Oto opis (pisownia oryginalna):
“Na środku placu jakiego stoi dół znaczny dosyć, a w koło o pewną odległość tyle dołków, ile chłopaków, prócz jednego; każdy z nich ma kij w ręku, Jest wielka kula świnką zwana, dla tego też i te dołu cholewami się zowią. Ten który jest bez miejsca ma przydomek pastucha, temu o to idzie; żeby koniecznie kulę czyli świnkę zagnać do wielkiego dołu, bo wtedy on ma prawo krzyknąć, żeby się mieniali grający na miejsca; w ten zamieszaniu sam dołek zyskuje, a zostający bez miejsca idzie paść świnkę; drugich zaś interesem jest niedopuścić tego, bo każdy znajduje się w obawie, żeby na niego los nie padł paszenia świnki. ”
Nieco inny opis “Świnki” możemy znaleźć w wydawnictwie Zabawy i gry ruchowe dzieci i młodzieży, w dziale Gry z podbijaniem autorstwa Prof. Dr. Eugeniusza Piaseckiego (pisownia oryginalna):
“Gra chłopców wiejskich, powszechna w całej Polsce; odpowiednia dla szkól początkowych i najniższych klas szkół średnich. Wszystkie dzieci z wyjątkiem jednego (pasterza”) stają w kole, w odstępach 2 lub więcej kroków jedno od drugiego. Każde wykopuje przed sobą mały dołek i chowa weń koniec trzymanego w ręku kija (palanta). We środku robi się większy dołek („chlew”, „browarek”, „kociołek”), tak, aby mogła się w nim zmieścić „świnka” t. j. piłka, lub mały krążek drewniany. Pasterz, stojąc za kołem, stara się świnkę uderzeniami palanta zagnać do browarka; przeszkadzają mu w tern wszyscy inni, odbijając ją w kierunku przeciwnym. Każdy jednak musi baczyć, aby nie odejść za daleko od swego (małego) dołka, gdyż w przeciwnym razie pasterz może dopaść dołka i włożyć weń swój palant,
a wtedy nieostrożny idzie na miejsce pasterza. Zmiana taka może też nastąpić, gdy się pasterzowi uda zagnać świnkę do browarka. Wówczas wszyscy spieszą na środek i „kolą” świnkę, t. j. podbierają ją palantami. Jest to chwila dogodna dla pasterza do zajęcia dołka, którego właściciel wczas się nie spostrzeże i nie wróci.
